Güzel görünümü, hoş kokusu ve lezzeti ile dikkat çekici meyvelerdir. Özellikle merak bahçeleri (hobi bahçeleri) için çok büyük alan ihtiyacının olmaması da önemli bir özelliktir. Merak bahçelerinde 3- 4 m uzunluğunda bir alan aile ihtiyacını gidermek için yeterli olabilir. Ticari amaçlarla tesis edilen bahçelerin ekonomik getirisi oldukça yüksektir. Ancak taze ürünün raf ömrü oldukça kısadır. Bu yüzden ahududu meyveleri hasattan sonra ya çok hızlı bir şekilde pazarlanması ya da derhal işlenmesi gereklidir. Ahududu meyveleri reçel, marmelat ve meyve suyuna işlenebileceği gibi hızlı dondurma (şoklama) ile de çok uzun bir dönem boyunca pazarlama olanağı elde edilebilir.
İnsan sağlığına yaptıkları katkının öğrenilmesiyle son yıllarda yoğun talep görmeye başlayan bir meyve türüdür. Özellikle gelir düzeyi yüksek Avrupa ve Kuzey Amerika ülkeleri tarafından ilgi görmektedir. Buna bağlı olarak bu ülkelerin ahududu ve böğürtlen ithalatı ile üretim düzeyleri sürekli bir artış eğilimindedir.
Ülkemizde ahududu olarak tanımladığımız meyve türler İngilizcede “Raspberry”, Almancada “Himbeere” ve Fransızcada “Framboisier” olarak isimledirilmektedir. Ülkemizde bazı satış noktaları ve bazı alıcılar tarafından ahududu meyvesine “framboğaz” denmektedir. Bu isim, bilindiği üzere, ahududunun Fransızca ismidir.
İyi güneş gören ve iyi drene edilmiş hemen hemen tüm topraklarda ahududu yetiştiriciliği yapılabilir. Ancak topraktaki diğer özellikler ve iklim faktörleri bitki gelişimini ve verimliliği sınırlar. Bu konu daha detaylı olarak “ekolojik istekler” bölümünde incelenebilir.
Diğer üzümsü meyveler gibi ahududu da çok hızlı pazarlanması veya işlenmesi gereken bir meyvedir. Meyvenin kolay bozulabilir özellikte olması bunu zorunlu kılar. Bu yüzden ahududu bahçesi kurarken hızlı pazarlama veya işleme olanaklarının gözden geçirilmelidir.
Ahududu yetiştiriciliği kapasitesine uygun düzeyde altyapı ve insan kaynağının olup olmadığı da işletmenin sürdürülebilirliği için önemlidir. İşçiliğin yoğun kullanılması gereken hasad ve budama gibi dönemlerde yeterli işçi bulunması, ayrıca sulamaya yoğun ihtiyaç duyulan yaz dönemlerinde yeterli su kaynağının varlığı işletmenin yürütülmesi için zorunludur.
Ahududu bitkilerinin kök hastalıklarına karşı, genel olarak, hassas olmaları nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Özellikle Verticillium şüphesi olan alanlardan kaçınılmalıdır. Domates, patates, biber, patlıcan ve çilek gibi ürünlerin yetiştirildiği alanlardan uzak durulmalıdır. Ayrıca önceki dönemlerde üzerinde ahududu ve böğürtleninin yabani veya kültür çeşitleri yetiştirilmiş alanlardan da uzak durulmalıdır. Şayet böyle alanlarda ahududu yetiştiriciliği yapılması zorunlu ile mutlaka toprak fumigasyonu yapılmalıdır. 20 m lik mesafedeki tüm yabani ahududu ve böğürtlen bitkileri temizlenmelidir. Bunlar hastalık ve zararlıların kaynağı haline gelerek bahçede ciddi zararların oluşumuna imkan tanır.
Taban suyu yüksek topraklarda iyi bir drenajın olması zorunludur. Aksi takdirde Phytophtora kök çürüklüğü bahçenin her yerine kolayca yayılacak ve tüm bahçenin zarar görmesine neden olacaktır. Bu tip yerlerde ahududu bitkileri 20 cm kadar yükseltilmiş yastıklar üzerine dikilmelidir. Bu onları tamamen değilse bile kısmen koruyacaktır.
Ahududu yetiştiriciliği için yer seçimi yapılmışsa bir yıl önceden arazi ahır gübresi ve kimyasal gübrelerle desteklenmelidir. İyi bir toprak analizi ile toprakta eksik olan mineraller belirlenmelidir. Eksik olan mineraller tamamlanmalıdır. Toprak pH sını dikkate alarak kimyasal gübreleme yapılmalıdır. Ph nın yüksek olduğu topraklarda ph yı düşürecek özellikte kimyasal gübrelerle (örneğin, amonyum sülfat gibi) gübrelenmelidir. Şayet ph çok düşükse toprakta kireçleme yapılarak istenen düzeye çıkartılmalıdır.
Bahçe tesisine geçmeden önce çeşit seçimi en önemli konudur. Yanlış bir seçim tüm masrafın boşa gitmesine neden olabilir. Bunun için önceki dönemlerde o yörede kullnılan çeşitlerin performansı incelenmelidir. İlk defa ahududu yetiştiriciliği yapılacaksa, iklim ve toprak koşulları dikkate alınarak, benzeri bir bölge referans olarak alınabilir. Böylece hata en aza indirgenmiş olur.
Çeşit seçiminde, meyvelerin taze tüketim amacıyla mı yoksa işleme amacıyla mı üretileceği sorusuna iyi cevap verilmelidir. Şayet bu konu belirsiz ise her iki amaç için de kullanılabilecek çeşitler tercih edilmelidir. Bu konuda tüm çeşitlen özelliklerini incelemek amacıyla “çeşitler” ana başlığı altındaki tüm çeşitlerin özelliği incelenebilir.
Çeşit seçiminde, ülkemizde, sınırlayıcı en önemli faktör istenen çeşitten fidan üretiminin sınırlı veya hiç olmamasıdır. Tüm fidanlıklar taranarak, önceden, mevcut fidanların özellikleri çıkartılmalıdır. Bu çeşit seçiminde karar vermeyi biraz daha kolaylaştırır.
Ahududu çeşitleri için detaylı bilgilere erişmek için şu bağlantıları kullanınız;
Bahçe tesisi zamanının belirlenmesi dikilen fidanların tutması için önemlidir. Ülkemizde çok soğuk kış geçirmeyen bölgelerde (Akdeniz, Ege kıyı bölgelerinde) bitkilerin dinlenmeye girmesiyle birlikte, sonbahar dönemi sonunda veya kış boyunca dikim yapılabilir. Bu bölgelerde sonbahar döneminin sonu veya kış başlarında (Kasım, Aralık ayında) dikim yapmak daha kıllıca olabilir. Özellikle ilkbahar dönemi iş yoğunluğu başlamadan dikim işlerinin bitirilmesi faydalı olur. İç Anadolu, Doğu Anadolu, Karadeniz ve Marmara bölgelerinde kış bitiminde veya erken ilkbahar döneminde dikim yapmak daha doğru olur. Bölgeye göre değişmekle beraber Şubat ayı sonu, Mart ayı veya Nisan başı bu bölgeler için uygundur. Bu bölgelerde kar kalkar kalkmaz ve toprak tava gelir gelmez dikim yapılmalıdır. Dikilecek fidanların henüz gelişmeye başlamamış olmaları, yani dinlenmede olmaları zorunludur.
Ahududu fidanlarının dikim mesafelerini düzenlemede mekanizasyon kullanımı, arzu edilen terbiye sistemi, çeşidin gelişme durumu (dik, yarık, iri, zayıf vb) ve fidan için ayrılan bütçe konuları dikkate alınmalıdır. Şayet sıra aralarında geniş traktörler kullanılması düşünülüyorsa sıra arası mesafeni 3-3,5 m olması gerekir. Şayet daha küçük traktörler (bahçe traktörleri) kullanılacaksa sıra arası traktör genişliğine bağlı olarak 2,5 m olabilir. Şayet sıra aralarına traktör girmeyecekse en ideal genişlik 2 m dir. Küçük aile işletmesi veya merak bahçesi planlanıyorsa, bu tip bahçelerde sıra ararlının 1,5 m olması yeterlidir. Sıra üzeri mesafeleri 40 cm ile 100 cm arasında değişkenlik gösterebilir. Şayet fidan maliyeti sorun olmayacaksa sıra üzeri mesafeler düşürülür. Hem böylelikle bahçe ekonomik verim düzeyine çok çabuk ulaşır. 60 cm sıra üzeri mesafe ideal olanıdır. Ancak bu ekonomik gerekçelerle 80-100 cm de çıkartılabilir. Böyle bir durumda bahçede ekonomik ürün için daha fazla beklemek gerekecektir. Dikim mesafelerini belirlemede çeşitlerin tipleri de (kırmızı, sarı, siyah, mor, dik, dikensiz) önemli bir etkiye sahiptir. Dikensiz çeşitler daha geniş aralıklarla dikilmesi tavsiye edilmektedir. Buna karşın dik gelişen ahududu çeşitlerinde dikim mesafeleri daha düşük tutulmaktadır. Dikim mesafeleriyle ilgili aşağıdaki iki tablo incelenebilir.
